Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 19 (517) z dnia 1.10.2020

Żądanie udzielenia urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po wychowawczym

Pracownica urodziła drugie dziecko podczas urlopu wychowawczego i w czasie jego trwania pobierała przez 52 tygodnie zasiłek macierzyński. Po zakończeniu tego urlopu, co nastąpi 31 grudnia br. zamierza wykorzystać pełny urlop wypoczynkowy za 2021 r., a następnie skorzystać z urlopu wychowawczego na drugie dziecko. Czy będzie to prawidłowe?

Tak, przy czym pracownica nie może żądać udzielenia całego urlopu wypoczynkowego po urlopie wychowawczym, a jedynie o niego wystąpić. Może natomiast wiążąco wnioskować o urlop wychowawczy.

Prawo do tzw. kolejnego urlopu wypoczynkowego pracownik nabywa w pierwszym dniu roku, albo w pierwszym dniu zatrudnienia, jeśli przypada on później (art. 153 § 2 K.p.). Urlop nabywany jest więc z góry, w wymiarze proporcjonalnym do okresu, który odpowiednio do rodzaju i długości umowy, będzie przepracowany u danego pracodawcy (art. 154 § 1 i art. 155¹ § 1 pkt 1 K.p.). Nie nabywa przy tym prawa do urlopu wypoczynkowego m.in. pracownik korzystający z urlopu wychowawczego. W tym przypadku powstaje ono po powrocie z tego urlopu i ma charakter proporcjonalny do okresu pozostałego do końca roku albo do okresu zatrudnienia, gdy ma on trwać krócej (art. 155² § 1 pkt 2 K.p.).

Ostatnia z wymienionych sytuacji nie wystąpi w omawianym przypadku, bowiem 1 stycznia 2021 r. pracownica nie będzie przebywała na urlopie wychowawczym (zakładamy, że nie złoży wniosku o przedłużenie tego urlopu na pierwsze dziecko albo o udzielenie go na drugie dziecko). Zatem po jej stronie 1 stycznia 2021 r. powstanie prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego, który powinna wykorzystać na zasadach ogólnych, a więc:

• na podstawie planu urlopowego albo
   
• w drodze indywidualnych uzgodnień z pracodawcą (art. 163 § 1-1¹ K.p.).
  
  

Tak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13 maja 1998 r. (sygn. akt I PKN 99/98, OSNP 1999/10/331). Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika gdy:

• urlop ma przypadać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, na warunkach urlopu macierzyńskiego, rodzicielskim lub ojcowskim (art. 163 § 3, art. 182^1g, art. 182³ § 3 K.p. i art. 183 § 2 K.p.),
   
• chodzi o urlop na żądanie w wymiarze do 4 dni w roku (art. 167² K.p.),
   
• dotyczy młodocianego wnioskującego o urlop w okresie ferii szkolnych (art. 205 § 4 K.p.).

Żadna z tych sytuacji nie występuje w omawianym przypadku, tak więc wniosek pracownicy nie będzie pracodawcy wiązał. Sytuację komplikuje także to, że w dniu nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego przypada święto (Nowy Rok). Wobec zamiarów zatrudnionej doradzamy jednak przychylić się do jej wniosku, który może wpłynąć nawet dopiero 4 stycznia 2021 r. (2 stycznia 2021 r. przypada w sobotę, a 3 stycznia w niedzielę). Dzięki temu nie powstaną zaległości urlopowe. Dodajmy, że w okresie urlopu wychowawczego termin przedawnienia prawa do urlopu wypoczynkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu (art. 293¹ K.p.).

Sytuacje, w których następuje obniżenie urlopu enumeratywnie wylicza art. 155² § 2 K.p. Tym samym pracownica z pytania w dniu 1 stycznia 2021 r. nabędzie prawo do pełnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 lub 26 dni.

Udzielając pracownicy urlopu wypoczynkowego, pracodawca uniknie ewentualnego zarzutu naruszenia art. 8 K.p. W myśl tego przepisu, nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Pracownica zatrudniona w zakładzie stosującym system podstawowy czasu pracy i organizację pracy od poniedziałku do piątku, korzystająca z urlopu wychowawczego od 1 lutego 2018 r. do 31 grudnia 2020 r., w połowie ubiegłego roku urodziła drugie dziecko i nie przerywając tego urlopu pobierała zasiłek macierzyński przez 52 tygodnie, licząc od porodu.

Pracownica ma zamiar wystąpić o urlop wychowawczy na drugie dziecko, ale w późniejszym czasie. W dniu 4 stycznia 2021 r. zamierza wnioskować o urlop wypoczynkowy za 2021 r., prawo do którego nabędzie 1 stycznia tego roku.

Pracodawca nie będzie związany jej wnioskiem, jednak prawo do urlopu bezdyskusyjnie powstanie. Jeśli odmówi, pracownica będzie musiała stawić się do pracy. Będzie mogła wnioskować o urlop wychowawczy, przy czym z wnioskiem powinna wystąpić w terminie nie krótszym niż 21 dni przed jego rozpoczęciem. To oznacza, że pracodawca będzie uprawniony go udzielić dopiero po jego upływie. Prawidłowość postępowania pracodawcy może być jednak oceniana pod kątem art. 8 K.p.