Ograniczenie podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym

Pracownica w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wyliczona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe była wyższa od kwoty maksymalnej podstawy, a tym samym w ubiegłym roku składki na te ubezpieczenia obliczaliśmy od kwoty ograniczonej do maksymalnej wysokości, tj. 2.247,60 zł. W bieżącym roku obowiązuje wyższa maksymalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W związku z tym, czy należało od stycznia br. podnieść kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ww. ubezpieczenia do maksymalnej podstawy (nadal jest ona niższa od faktycznie ustalonej podstawy)?

Tak. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku (art. 18 ust. 5b ustawy o sus). Przy czym, zgodnie z art. 18 ust. 14 ustawy o sus podstawa ta nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy i nie może być niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Biorąc pod uwagę powołane regulacje, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownicy przebywającej na urlopie wychowawczym należy przyjąć przeciętne wynagrodzenie z 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Jeżeli pracownica nie ma tak długiego okresu zatrudnienia - wynagrodzenie uzyskane u danego płatnika składek za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia. Przy ustalaniu przeciętnego wynagrodzenia za okres 12 miesięcy kalendarzowych uwzględnia się wszystkie składniki przychodu uzyskiwane ze stosunku pracy, które nie zostały wyłączone z podstawy wymiaru składek, w myśl art. 18 ust. 2 ustawy o sus lub § 2 rozporządzenia składkowego, z zastrzeżeniem że w tej podstawie uwzględnia się zasiłek wyrównawczy, pomimo że nie stanowi on podstawy wymiaru składek (jest traktowany na równi z wynagrodzeniem za pracę).

Zwracamy uwagę! Jak wyjaśnił ZUS na stronie internetowej www.zus.pl w zakładce "Bieżące wyjaśnienia komórek merytorycznych Zakładu": "(…) Jeśli pracownica była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, a więc miała zagwarantowane minimalne wynagrodzenie, to podstawa wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie może być niższa niż aktualnie obowiązująca kwota minimalnego wynagrodzenia.

W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, które w umowie o pracę miały zagwarantowaną kwotę minimalnego wynagrodzenia odpowiednio zmniejszoną proporcjonalnie do tego wymiaru, podstawę wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi odpowiednio pomniejszona kwota aktualnego minimalnego wynagrodzenia, z tym że od dnia 1 września 2013 r. nie może być ona niższa niż 75% minimalnego wynagrodzenia. (…)".

W świetle powyższego, ustalona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa oraz niższa od kwot granicznych. Maksymalną podstawę wymiaru stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W 2015 r. jest to kwota 2.375,40 zł (w 2014 r. była to kwota 2.247,60 zł). Natomiast minimalną podstawę stanowi kwota:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę - w przypadku pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy (aktualnie kwota nie niższa niż 1.750 zł, a jeśli jest to pracownik w pierwszym roku pracy nie niższa niż 1.400 zł),
   
• minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy - w przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, z tym że nie niższego niż 75% minimalnego wynagrodzenia (aktualnie nie niższego niż 1.312,50 zł).

Podstawę wymiaru składek ZUS dla osób na urlopie wychowawczym podajemy w serwisie www.wskazniki.gofin.pl

Wspomnijmy, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych (art. 81 ust. 8 pkt 10 ustawy zdrowotnej). Aktualnie jest to kwota 520 zł.

Pracownica jest zatrudniona od kilku lat za wynagrodzeniem określonym w stałej miesięcznej wysokości 2.800 zł. Od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należało ustalić przyjmując przeciętne wynagrodzenie z 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy, czyli z okresu od stycznia do grudnia 2013 r. Wyliczona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyniosła 2.800 zł, tj. (2.800 zł x 12 m-cy) : 12 m-cy. Ponieważ była (i nadal jest) wyższa od kwoty stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, pracodawca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oblicza od maksymalnej kwoty obowiązującej w danym roku, czyli:

• w okresie od stycznia do grudnia 2014 r. - od kwoty 2.247,60 zł,
   
• w okresie od stycznia do grudnia 2015 r. - od kwoty 2.375,40 zł.

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu, z tym że wynagrodzenie pracownicy przed przejściem na urlop wychowawczy wynosiło 2.300 zł. Wyliczona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyniosła 2.300 zł, tj. (2.300 zł x 12 m-cy) : 12 m-cy. Ponieważ w 2014 r. była ona wyższa od kwoty stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, pracodawca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe obliczał od maksymalnej kwoty obowiązującej w 2014 r., czyli od kwoty 2.247,60 zł.

W 2015 r. faktycznie obliczona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości 2.300 zł jest niższa od maksymalnej podstawy obowiązującej w bieżącym roku (2.300 zł < 2.375,40 zł), a zatem w okresie od stycznia do grudnia 2015 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi miesięcznie 2.300 zł.